形容詞の語形変化

当ページのリンクには広告が含まれています。

ギリシャ語の形容詞の曲用(語形変化)のパターンをまとめました。

目次

概説

形容詞は、名詞または名詞句の特性や品質、特徴などを示す単語です。

修飾する名詞などの数(単数・複数)、性、および格に応じた語形をとりますが、一部の形容詞は性ごとの異なる語形を持たず、また、一切の語形変化をしないものもあります。

形容詞のストレス(アクセント)は名詞と異なり、原則としてパラダイムを通して同じ音節に留まる傾向にあります。

-ος, -η, -ο

最も一般的な曲用タイプです。

辞書形の語尾が-οςである形容詞のうち、語幹の末尾が子音、または/i/以外でストレスのない母音であるもののほとんどがここに分類されます。

なお、辞書形のストレス位置は、最後の音節(ακριβός)、最後から二番目の音節(γεμάτος)、最後から三番目の音節(όμορφος)いずれの可能性もあります。

男性女性中性
単数
主格όμορφοςόμορφηόμορφο
属格όμορφουόμορφηςόμορφου
対格όμορφοόμορφηόμορφο
呼格όμορφεόμορφηόμορφο
複数
主格όμορφοιόμορφεςόμορφα
属格όμορφωνόμορφωνόμορφων
対格όμορφουςόμορφεςόμορφα
呼格όμορφοιόμορφεςόμορφα
美しいόμορφος オモルフォスomorfos[英] beautiful

また「形容詞的な語形変化をする」と説明される以下のような語は、このパターンに従います。

  • 受動現在分詞(-όμενος, -ώμενος, -ούμενος)
  • 受動完了分詞(-μένος)
  • 形容詞の比較級(-τερος)
  • 形容詞の最上級(-τατος, -ιστoς)
  • 序数詞

-ος, -α, -o

辞書形の語尾が-οςである形容詞のうち、語幹の末尾が/i/、またはストレスの置かれた母音であるもの(語幹の末尾が子音であるものも一部、ここに含まれます)。

ここに分類される形容詞はすべて、辞書形のストレス位置が「最後から二番目の音節」に置かれます。

上の-ος, -η, -οタイプとの違いは、単数女性形の語形のみです。

男性女性中性
単数
主格μέτριοςμέτριαμέτριο
属格μέτριουμέτριαςμέτριου
対格μέτριομέτριαμέτριο
呼格μέτριεμέτριαμέτριο
複数
主格μέτριοιμέτριεςμέτρια
属格μέτριωνμέτριωνμέτριων
対格μέτριουςμέτριεςμέτρια
呼格μέτριοιμέτριεςμέτρια
中くらいの、適度なμέτριος メトゥリオスmetrios[英] medium, moderate

-ος, (-α,) -o

男性・女性形が同じ語形となるタイプ。

主に、古代ギリシャ語から(学術的に)借用された形容詞がここに分類されます。古代ギリシャ語では、否定の接頭辞α-を持つものと複合形容詞の多くがこの曲用パターンをとっていました。

ここに分類される形容詞のいくつかは、文脈に応じて上と同じ-α, -ας…の女性形を用いることもできます(ειδοποιόςのような「最後の音節にストレスがある」ものは除く)。

また、属格と対格でストレスの移動が発生することがあります。

男性女性中性
単数
主格βόρειοςβόρεια,
βόρειος
βόρειο
属格βόρειου,
βορείου
βόρειας,
βορείου
βόρειου,
βορείου
対格βόρειοβόρεια,
βόρειο
βόρειο
呼格βόρειεβόρεια,
βόρειε
βόρειο
複数
主格βόρειοιβόρειες,
βόρειοι
βόρεια
属格βόρειων,
βορείων
βόρειων,
βορείων
βόρειων,
βορείων
対格βόρειους,
βορείους
βόρειες,
βορείους
βόρεια
呼格βόρειοιβόρειες,
βόρειοι
βόρεια
北の、北向きのβόρειος ヴォリオスvoreios[英] northern
男性女性中性
単数
主格ειδοποιόςειδοποιόςειδοποιό
属格ειδοποιούειδοποιούειδοποιού
対格ειδοποιόειδοποιόειδοποιό
呼格ειδοποιέειδοποιέειδοποιό
複数
主格ειδοποιοίειδοποιοίειδοποιά
属格ειδοποιώνειδοποιώνειδοποιών
対格ειδοποιούςειδοποιούςειδοποιά
呼格ειδοποιοίειδοποιοίειδοποιά
明確な、特定のειδοποιός イドピオースeidopoios[英] specific

-ος, -ια, -ο

基本の-ος, -η, -οタイプに近いですが、女性形が-ηではなく-ιαとなる傾向の強い形容詞。

ただし多くは、特に辞書形が-κoς, -κός, -χός, -θόςとなるものは、任意で-ηと-ιαを選択できます。絶対に-ιαでなくてはならないものはわずかです。

男性女性中性
単数
主格βρώμικοςβρώμικη,
βρώμικια
βρώμικο
属格βρώμικουβρώμικης,
βρώμικιας
βρώμικου
対格βρώμικοβρώμικη,
βρώμικια
βρώμικο
呼格βρώμικεβρώμικη,
βρώμικια
βρώμικο
複数
主格βρώμικοιβρώμικεςβρώμικα
属格βρώμικωνβρώμικωνβρώμικων
対格βρώμικουςβρώμικεςβρώμικα
呼格βρώμικοιβρώμικεςβρώμικα
汚れた、汚いβρώμικος ヴロミコスvromikos[英] dirty
男性女性中性
単数
主格γλυκόςγλυκιάγλυκό
属格γλυκούγλυκιάςγλυκού
対格γλυκόγλυκιάγλυκό
呼格γλυκέγλυκιάγλυκό
複数
主格γλυκοίγλυκέςγλυκά
属格γλυκώνγλυκώνγλυκών
対格γλυκούςγλυκέςγλυκά
呼格γλυκοίγλυκέςγλυκά
甘いγλυκός グリコースglykos[英] sweet

-ύς, -ιά, -ύ

ここに分類される形容詞はあまり多くないですが、その割によく用いられる単語が含まれています。

(単数男性・中性形を除き)語幹と語尾の間に「非音節的な-ι-」が入るパターンで、ここについては基本の-ος, -η, -οと同じように曲用します。また、ストレスは常に「最後の音節」に保たれます。

単数男性・中性形の属格は、代替語形を含めほとんど使われることがありません。

代替語形-εία, -είας…については次の項で再度触れます。

男性女性中性
単数
主格βαθύςβαθιά,
βαθεία
βαθύ
属格βαθιού,
βαθύ,
βαθέος
βαθιάς,
βαθείας
βαθιού,
βαθύ,
βαθέος
対格βαθύβαθιά,
βαθεία
βαθύ
呼格βαθύβαθιά,
βαθεία
βαθύ
複数
主格βαθιοί,
βαθείς
βαθιές,
βαθείες
βαθιά,
βαθέα
属格βαθιών,
βαθέων
βαθιών,
βαθειών
βαθιών,
βαθέων
対格βαθιούς,
βαθείς
βαθιές,
βαθείες
βαθιά,
βαθέα
呼格βαθιοί,
βαθείς
βαθιές,
βαθείες
βαθιά,
βαθέα
深いβαθύς ヴァシスvathys[英] deep

-ύς, -εία, -ύ

上の-ύς, -ιά, -ύに対応する、ディモティキ体系の曲用パターン。上とここに分類される形容詞のいくつかではどちらの語形をとることもできます。

このパターンに従う形容詞は、主に技術的な、あるいは形式的な文脈で用いられます。

男性女性中性
単数
主格ευθύςευθείαευθύ
属格ευθέος,
ευθύ
ευθείαςευθύ,
ευθέος
対格ευθύευθείαευθύ
呼格ευθύευθείαευθύ
複数
主格ευθείςευθείεςευθέα
属格ευθέωνευθειώνευθέων
対格ευθείςευθείεςευθέα
呼格ευθείςευθείεςευθέα
直接的な、まっすぐなευθύς エフシスefthys[英] straight, direct

-ής, -ιά, -ί

-ύς, -ιά, -ύとの違いは、男性単数形および中性単数形の語尾における母音/i/の綴りです。

ここに分類される形容詞は、主に色や素材を表します。

パラダイムを通して語尾に-ίをつけて、非屈折で用いられることもあります(フォーマルな表現としてはだめ)。

男性女性中性
単数
主格μαβήςμαβιάμαβί
属格μαβή,
μαβιού
μαβιάςμαβιού
対格μαβήμαβιάμαβί
呼格μαβήμαβιάμαβί
複数
主格μαβιοίμαβιέςμαβιά
属格μαβιώνμαβιώνμαβιών
対格μαβιούςμαβιέςμαβιά
呼格μαβιοίμαβιέςμαβιά
濃い青色の、濃紺のμαβής マヴィスmavis[英] dark blue

πολύς

非常によく用いられる形容詞(あるいは数量詞)πολύς固有の語形変化。

呼格が用いられることはなく、単数属格の男性・中性形もとてもフォーマルな場を除いてほとんど用いられません。

男性女性中性
単数
主格πολύςπολλήπολύ
属格πολύ,
πολλού
πολλήςπολύ,
πολλού
対格πολύπολλήπολύ
呼格πολύπολλιάπολύ
複数
主格πολλοίπολλέςπολλά
属格πολλώνπολλώνπολλών
対格πολλούςπολλέςπολλά
呼格πολλοίπολλέςπολλά
多くの、たくさんのπολύς ポリースpolys[英] much, many, a lot of

-ης, -ες

男性・女性形が同じ語形となるタイプです。

ここからの語形変化では、ストレス位置の移動が見られます。

男性女性中性
単数
主格ακριβήςακριβήςακριβές
属格ακριβούςακριβούςακριβούς
対格ακριβήακριβήακριβές
呼格ακριβή,
ακριβής
ακριβήςακριβές
複数
主格ακριβείςακριβείςακριβή
属格ακριβώνακριβώνακριβών
対格ακριβείςακριβείςακριβή
呼格ακριβείςακριβείςακριβή
正確な、精密なακριβής アクリヴィスakrivis[英] exact
男性女性中性
単数
主格συνήθηςσυνήθηςσύνηθες
属格συνήθουςσυνήθουςσυνήθους
対格συνήθησυνήθησύνηθες
呼格συνήθησυνήθησύνηθες
複数
主格συνήθειςσυνήθειςσυνήθη
属格συνήθωνσυνήθωνσυνήθων
対格συνήθειςσυνήθειςσυνήθη
呼格συνήθειςσυνήθειςσυνήθη
いつもの、普段のσυνήθης シニーティスsynithis[英] usual

-ης, -α, -ικο

男性形と女性形は、それぞれ名詞の-ης, -ηδεςタイプ、-α, -εςタイプの曲用に対応しています。中性形は語尾が-ικοですが、基本の-οの変化に従います。辞書形が-άρηςまたは-ούληςとなる形容詞はすべてここに含まれます。

外見や性格、気分を表す形容詞の多くが分類されます。身体を表す接尾辞で構成された複合形容詞など。

ストレスはすべて、語幹の最後の音節に固定されます。

男性女性中性
単数
主格τεμπέληςτεμπέλατεμπέλικο
属格τεμπέλητεμπέλαςτεμπέλικου
対格τεμπέλητεμπέλατεμπέλικο
呼格τεμπέλητεμπέλατεμπέλικο
複数
主格τεμπέληδεςτεμπέλεςτεμπέλικα
属格τεμπέληδων-τεμπέλικων
対格τεμπέληδεςτεμπέλεςτεμπέλικα
呼格τεμπέληδεςτεμπέλεςτεμπέλικα
怠惰な、怠けたτεμπέλης テンベリスtempelis[英] lazy

-άς/-ής, -ού, -άδικο/-ούδικο/-ήδικο

男性形は名詞の-ας, -αδεςタイプ、女性形は-ού, -ούδεςタイプの曲用に対応。

男性女性中性
単数
主格φαγάςφαγούφαγάδικο,
φαγούδικο
属格φαγάφαγούςφαγάδικου,
φαγούδικου
対格φαγάφαγούφαγάδικο,
φαγούδικο
呼格φαγάφαγούφαγάδικο,
φαγούδικο
複数
主格φαγάδεςφαγούδεςφαγάδικα,
φαγούδικα
属格φαγάδωνφαγούδωνφαγάδικων,
φαγούδικων
対格φαγάδεςφαγούδεςφαγάδικα,
φαγούδικα
呼格φαγάδεςφαγούδεςφαγάδικα,
φαγούδικα
大食いの、食いしん坊のφαγάς ファガスfagas[英] glutton

-ων, -ουσα, -ον

ここに分類される形容詞は、古代ギリシャ語の現在分詞の曲用に起源をもつものです。数は少ないですが、専門用語や法律用語が集まるグループとなっています。

呼格はほとんど用いられません。

なお、第一種活用動詞の「現在分詞」はこのパターンに従います。

男性女性中性
単数
主格επείγων,
επείγοντας
επείγουσαεπείγον
属格επείγοντος,
επείγοντα
επείγουσας,
επειγούσης
επείγοντος
対格επείγονταεπείγουσαεπείγον
呼格επείγων,
επείγοντα
επείγουσαεπείγον
複数
主格επείγοντεςεπείγουσεςεπείγοντα
属格επειγόντωνεπειγουσώνεπειγόντων
対格επείγοντεςεπείγουσεςεπείγοντα
呼格επείγοντεςεπείγουσεςεπείγοντα
緊急の、切迫したεπείγων エピゴンepigon[英] urgent
男性女性中性
単数
主格παρών,
παρόντας
παρούσαπαρόν
属格παρόντος,
παρόντα
παρούσας,
παρούσης
παρόντος
対格παρόνταπαρούσαπαρόν
呼格παρών,
παρόντα
παρούσαπαρόν
複数
主格παρόντεςπαρούσεςπαρόντα
属格παρόντωνπαρουσώνπαρόντων
対格παρόντεςπαρούσεςπαρόντα
呼格παρόντεςπαρούσεςπαρόντα
現在の、出席しているπαρών パロンparon[英] present

-ων/-ονας, -ον

ここに分類される形容詞は極めて少なく、すべての呼格や中性形はほとんど用いられません。

男性女性中性
単数
主格ευγνώμωνευγνώμωνευγνώμον
属格ευγνώμονοςευγνώμονοςευγνώμονος
対格ευγνώμοναευγνώμοναευγνώμον
呼格ευγνώμων,
ευγνώμονα
ευγνώμωνευγνώμον
複数
主格ευγνώμονεςευγνώμονεςευγνώμονα
属格ευγνωμόνωνευγνωμόνωνευγνωμόνων
対格ευγνώμονεςευγνώμονεςευγνώμονα
呼格ευγνώμονεςευγνώμονεςευγνώμονα
ありがたい、恩を感じるευγνώμων エングノモンparon[英] grateful

語形変化のない形容詞

主に外国語から借用された形容詞には、性や数、格に関わらず語形変化しないものがあります。

αγκαζέ(予約された、占有された)、γκρι(灰色の)、καφέ(茶色の)…など。

著:山口 大介, イラスト:北島 志織
¥1,650 (2024/04/10 10:46時点 | Amazon調べ)
  • URLをコピーしました!
目次